युगाब्दः ५१२१ कार्त्तिकमासः
नवेम्बर् २०१९
महाभारतयुद्धस्य पञ्चषवर्षेभ्य: पूर्वं घटिता घटना एषा । मद्रदेशे राजपुत्र्या: स्वयंवरसमारोह: आयोजित: आसीत् । भारतीया: सर्वे...
ऊर्णनाभः संसारः च
रुचिलोहानि
ऊर्णनाभ: इति Spider जन्तो: संस्कृतं नाम इति वयं जानीम: एव । अस्य लेखस्य प्रेरणा मया एतस्मात् ऊर्णनाभत: प्राप्ता । प्रात:काले यदा अहं सूर्याय अर्घ्यं दातुं बहि: गतवती,...
अहो, स्वसंस्कृतिरक्षणे बद्धादरता !!
मुरलीकृष्ण
आधुनिकजीवनस्य प्रभावात् आघातात् च स्वसंस्कृते: संरक्षणं कथम् इति समस्या तु संस्कृतिरक्षापरै: सर्वै: अपि सम्मुखीक्रियते । तादृशेषु आमिशजना: अपि अन्यतमा: ।...
अन्तर्ज्वलनम्
५. अमेरिकादेशीयं जीवनम्
तेलुगुमूलम् - साई ब्रह्मानन्दं गोर्ति: अनु - तङ्गेड जनार्दनरावः
[लोवेल्विश्वविद्यालय: अरोचत नन्दाय । हरिणा सह स: सदनिकायां वासम् आरब्धवान् । स्वयम्पाकव्यवस्था अपि आरब्धा । अमेरिकीयान्...
सत्यनिष्ठा सुहृत् प्रीतिः च
(सं) - चन्दनः
सः मुद्रवाणिज्यं कुर्वन् कश्चन वणिक् कदाचित् अन्यस्मिन् देशे लघुन: अपराधस्य निमित्तं कारागारे स्थापित: अभवत् । राजा विचारणं विधाय तस्य शूलारोपणम् आदिष्टवान् । एतत् श्रुत्वा स: वणिक् अवदत् - ‘‘महाराज ! भवत: निर्णयस्य विरोधं तु न करोमि । तथापि किञ्चित्...
असंमोहः
(सं) - अनुपमशर्मा
कदाचित् उद्योगात् निवृत्त: कश्चन भ्रमणाय उद्यानं गत्वा आसने उपविष्टवान् । तदवसरे पार्श्वे उपविष्टवत: कस्यचित् ज्येष्ठस्य परिचय: जात: । उभौ अपि स्वजीवनस्य अनुभवानां संविभागं कृतवन्तौ । तदवसरे स: निवृत्त: ज्येष्ठम् अपृच्छत् - ‘‘भवान् तारुण्ये महान्तं व्यवहारं निरूढवान् । ...
वास्तविकः धनिकः
(सं) - देवाबुधेलिया
कश्चन ग्राम: । तत्र कोऽपि देवालय: न आसीत् । अत: तत्रत्या: चिन्तितवन्त: यत् अस्मदीये ग्रामे एकस्य देवालयस्य निर्माणं भवेत् इति । तदर्थं धनं प्राप्तुं पञ्च जना: प्रतिगृहं गतवन्त: । ग्रामीणा: स्वसामर्थ्यानुसारं धनमपि दत्तवन्त: । तस्मिन् ग्रामे कश्चन: धनिक: अपि निवसति स्म ।स: तु कोट्यधीश: ।...
ममत्वभावे सति..
कृष्णकुमारः
सः कश्चन अन्ध: । दर्शनात् भासते स्म यत् स: सप्ततिवर्षीय: स्यात् इति । स: आसीत् पूर्वं सैन्ये । शत्रुभि: कृतस्य स्फोटस्य कारणत: तेन आन्ध्यं प्राप्तम् आसीत् । अत: सेनात: निवृत्तिं प्राप्य स: इदानीं गृहे निवसति । प्रतिमासं प्रथमे सप्ताहे स: वित्तकोषम् आगच्छति स्म धनाहरणाय । तस्य साहाय्याय....
वार्ताः
जम्मूकाश्मीरे राजौरीजनपदस्य सुन्दरबनीनगरे द्वादशदिनात्मक: आवासीय: भाषाबोधनवर्ग: प्राचलत् । एष: वर्ग: सप्टम्बर्मासस्य प्रथमत: द्वादशदिनाङ्कं यावत् आयोजित: । गुरुगङ्गदेवसंस्कृतमहाविद्यालयस्य षट्षष्ट्यधिकैकशतं छात्रा: वर्गे भागं गृहीतवन्त: । वर्गस्य उद्घाटनं...
सुमङ्गला
रामस्वामी व्यासः
‘‘सा नाम्ना सुकन्या । किन्तु कन्या न । अनाघ्रातपुष्पा सा’’ इति पुत्रः भास्करः यदा अवदत् तदा माला नितरां सङ्क्रुद्धा । ‘त्वमपि तादृशी एव आसीः ननु ?’ इति सः यदा अवदत् तदा तस्याः क्रोधः पराकाष्ठां...
प्रतिस्पन्दः
महासमुद्रस्य मापनं कर्तुं मानवा: प्रयत्नबलेन शक्नुयु: कदाचित् । आकाशमण्डलविशालताम् अपि मातुं प्रभवेयु: । किन्तु स्वमुष्टिपरिमाण-हृदन्तरैश्वर्यस्य आकाक्षां के वा गणयितुं शक्नुयु:? शास्त्राध्ययनव्रतस्य प्रियव्रतस्य गाथा प्रेरणात्मिका अभि-मानकरी...
किं सामान्यम्, किं विशिष्टम्?
डा. कमलेश कुमार चोकसी
अस्मिन् जगति विविधा: रहस्यमय्य: घटना: घटन्ते । तासु काश्चन सामान्या: सत्य: अपि विशेषा: इव प्रतीयन्ते । प्राय: प्रथमावास्थायां यावत् घटनाया: रहस्योच्छेद: न भवति तावत् सा विशिष्टा इव प्रतीयते । परन्तु...
तीर्थेभ्यः तीर्थम्
डा. हरिकृष्णन् वि.पि.
२०११ तमे वर्षे प्रवृत्ता घटना एषा । मेमासारम्भे एकस्मिन् दिने शुभसायङ्काले आत्ममित्रस्य दूरवाणी समागता । ‘‘मित्र ! अहं शृङ्गगिरौ महाविद्यालये प्रवेशं प्राप्तवान् । अग्रिमसप्ताहे तत्र गन्तव्यम् । भवान् मया...
‘कौरव्य’ विषये..... - २७४
माणवकः
शिष्य: - श्रीमन् ! ‘कौरव्य’शब्द: अपि ऐक्ष्वाकवत् एव रूपाणि प्राप्नोति किम् ? आचार्य: - आम् । ‘कुरुनादिभ्यो ण्य:’ (४.१.१७२) इति सूत्रेण ‘ण्य’प्रत्यय: तत्र । तस्यापि ‘तद्राज’संज्ञा अस्ति । तस्मात् बहुवचने प्रत्ययस्य लुक् । तस्य रूपाणि वद तावत् शि - कौरव्य: कौरव्यौ कुरव: ।...
मोदाय यत्नाय च..
सर्वे वाचका: जानन्ति एव यत् एतत् सम्भाषणसन्देशस्य रजतमहोत्सववर्षम् इति । गते सप्टम्बर्मासे एव सन्देशेन पञ्चविंशतितमे वर्षे पदं निहितम् अस्ति । रजतमहोत्सववर्षम् एतत् अस्माकं मोदाय यथा, तथैव अस्मत्कर्तृत्वशक्ते: परीक्षणाय अपि ! एतदवसरे...